Γινόμαστε καθημερινά μάρτυρες ακραίων καιρικών συνθηκών και καταστροφών. Δυστυχώς η κλιματική αλλαγή λόγω της ασυδοσίας των σύγχρονων κοινωνιών θα έχει άμεσο αντίκτυπο και στην υγεία μας. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι η πρόσφατη εκτίμηση των θανάτων λόγω της έκθεσης σε μη βέλτιστη θερμοκρασία (είτε χαμηλή, είτε ψηλή θερμοκρασία) άγγιξε τα 1,96 εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως¹.

Οι επιπτώσεις αυτές εγκυμονούν μεγάλους κινδύνους για την υγεία της καρδιάς. Μια πρόσφατη δημοσιευμένη μελέτη στο έγκυρο περιοδικό Nature Reviews Cardiology τονίζει ότι έπονται σημαντικές αλλαγές για την καρδιαγγειακή υγεία των μελλοντικών γενεών².  Όσο αφορά το έμφραγμα του μυοκαρδίου η μελέτη, με βάση στοιχεία που συλλέχθηκαν από το 1987 μέχρι και το 2014, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η έκθεση στην θερμότητα αποτελεί επιπρόσθετο παράγοντα κινδύνου και αυτό αφορά κυρίως άτομα με σακχαρώδη διαβήτη και υπέρταση. Παράλληλα, δίδεται έμφαση στο γεγονός ότι τα ηλικιωμένα άτομα, οι ασθενείς σε χαμηλή κοινωνικοοικονομική κατάσταση και οι ασθενείς με υποκείμενα νοσήματα παραμένουν πιο επιρρεπή σε αυτούς τους παράγοντες κινδύνου. Η αύξηση της καρδιακής συχνότητας σε συνθήκες υψηλών θερμοκρασιών μπορεί να αποβεί μοιραία σε άτομα με μειωμένες καρδιακές εφεδρείες όπως άτομα με καρδιακή ανεπάρκεια ή άτομα με υποκείμενα νοσήματα (π.χ χρόνια νεφρική νόσος), η επιδείνωση των οποίων μπορεί να προκαλέσει οξεία καρδιαγγειακή δυσλειτουργία. Δυστυχώς αναμένεται ότι τα κύματα θερμότητας θα εμφανίζονται συχνότερα και θα έχουν μεγαλύτερη διάρκεια εάν συνεχιστεί η καταστροφική κλιματική αλλαγή³.

Οι ανεξέλεγκτες πυρκαγιές, η συνεχώς αυξανόμενη χρήση ορυκτών καυσίμων στην βιομηχανία και στην αυτοκίνηση επιδεινώνουν εκθετικά την ατμοσφαιρική ρύπανση. Η έκθεση σε ατμοσφαιρικούς ρύπους (pollution particles, PM) και συγκεκριμένα σε σωματίδια με διάμετρο  <2,5 μm (PM2,5) τόσο σε βραχυπρόθεσμη όσο και μακροχρόνια βάση έχει αποδειχθεί ότι αυξάνουν τις νοσηλείες και μειώνουν το προσδόκιμο επιβίωσης σε ασθενείς με καρδιαγγειακές παθήσεις. Αυτά τα σωματίδια μπορούν να αποτελούνται από εκατοντάδες επιβλαβή χημικά. Η γενικευμένη φλεγμονή του οργανισμού σε συνδυασμό με το αυξημένο οξειδωτικό στρες είναι οι κυριότεροι υπεύθυνοι παθοφυσιολογικοί μηχανισμοί. Η επακόλουθη ενδοθηλιακή δυσλειτουργία και άλλες προθρομβωτικές καταστάσεις οδηγούν στην πρόωρη εμφάνιση αθηρωματικής νόσου.  Επιπρόσθετα υπάρχουν ενδείξεις ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση έχει δυσμενείς επιδράσεις και στους κλασσικούς παράγοντες κινδύνου όπως η υπέρταση και ο σακχαρώδης διαβήτης.

Ορισμένες πρακτικές οδηγίες για μείωση της έκθεσης στην ατμοσφαιρική ρύπανση και σε συνθήκες υψηλών θερμοκρασιών συμπεριλαμβάνουν:

• Παρακολούθηση δεικτών ποιότητας αέρα και ενημερώσεις για τις καιρικές συνθήκες από τα ΜΜΕ.
• Μείωση των μη υποχρεωτικών ταξιδιών σε περιοχές με υψηλή ρύπανση.
• Αποφυγή δραστηριοτήτων (π.χ. άσκηση, μετακίνηση) σε περιόδους και χώρους υψηλής ρύπανσης και σε συνθήκες ακραίων θερμοκρασιών.  
• Χρήση συστημάτων φίλτρων αυτοκινήτου με εσωτερική ανακύκλωση και παράθυρα κλειστά.
• Συνεχής ενυδάτωση και αναπλήρωση ηλεκτρολυτών.
• Αποφυγή αλκοολούχων ποτών και καφεΐνης, καθώς μπορεί να επιδεινώσουν την αφυδάτωση λόγω αυξημένης διούρησης.

Οι διεθνείς πολιτικές πρωτοβουλίες για νέα μέτρα καθώς και η κρατική συμμόρφωση στην εφαρμογή των ισχυόντων κανονισμών, θα πρέπει να εντατικοποιηθούν με στόχο την προστασία του περιβάλλοντος και κατ’ επέκταση της υγείας όλων μας.  

Βιβλιογραφία

1. GBD 2019 Risk Factor Collaborators. Global burden of 87 risk factors in 204 countries and territories, 1990–2019: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2019. Lancet 396, 1223–1249 (2020).
2. Peters, A. and Schneider, A., 2020. Cardiovascular risks of climate change. Nature Reviews Cardiology, 18(1), pp.1-2.
3. De Blois, J., Kjellstrom, T., Agewall, S., Ezekowitz, J., Armstrong, P. and Atar, D., 2015. The Effects of Climate Change on Cardiac Health. Cardiology, 131(4), pp.209-217.
4. Brook, R., Rajagopalan, S., Pope, C., Brook, J., Bhatnagar, A., Diez-Roux, A., Holguin, F., Hong, Y., Luepker, R., Mittleman, M., Peters, A., Siscovick, D., Smith, S., Whitsel, L. and Kaufman, J., 2010. Particulate Matter Air Pollution and Cardiovascular Disease. Circulation, 121(21), pp.2331-2378.